Σκόπια – Ανταπόκριση του Bojan Stojkovski
Καθώς οι περισσότερες χώρες των Βαλκανίων προσπαθούν να διαφοροποιήσουν τις ενεργειακές τους πηγές για τα επόμενα χρόνια, υπάρχουν πολλά έργα διασύνδεσης που βρίσκονται είτε σε κατασκευαστικό είτε σε εκτελεστικό στάδιο. Σε αυτό το άρθρο ρίχνουμε μια ματιά στο πώς σχεδιάζονται και εφαρμόζονται αυτά τα έργα.
Βουλγαρία
Ο αγωγός διασύνδεσης Βουλγαρίας-Σερβίας, επίσης γνωστός ως IBS ή Nis-Sofia, είναι ένας προτεινόμενος αγωγός αερίου με σχεδιαζόμενη χωρητικότητα 1,8 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, μήκος 62 χιλιομέτρων στη βουλγαρική επικράτεια και 108 χιλιομέτρων στο σερβικό έδαφος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί τη σερβική πλευρά με επιχορήγηση σχεδόν 50 εκατομμυρίων.
Ο αγωγός προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία έως το 2022, παρέχοντας μια νέα διαδρομή εφοδιασμού από τη Βουλγαρία προς τη Σερβία, καθώς και σε άλλα μέρη της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, επιτρέποντας την πρόσβαση στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από την Ελλάδα, το αζερικό αέριο από το Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου και το αέριο από την υπεράκτια παραγωγή της Μαύρης Θάλασσας.
Το 2017, η Βουλγαρία και η Βόρεια Μακεδονία υπέγραψαν επίσης συμφωνία για τη διεξαγωγή μελέτης σκοπιμότητας κατασκευής νέας διασύνδεσης αερίου. Η πρωτοβουλία προβλέπει τη δημιουργία μιας κοινής επιχείρησης μεταξύ των δύο χωρών, η οποία θα προετοιμάσει το έργο και θα προσπαθήσει να παράσχει κεφάλαια για την υλοποίησή του. Σύμφωνα με αρχικές εκτιμήσεις, ο αγωγός θα κοστίσει από 20 έως 25 εκατομμύρια ευρώ.
Η κατασκευή του Διασυνδετήριου Αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) φαίνεται να καθυστερεί και μπορεί να επεκταθεί έως και το δεύτερο εξάμηνο του 2021 (από τον Απρίλιο του 2021 επί του παρόντος), καθώς η εταιρεία που ανέλαβε την κατασκευή του αγωγού, η ελληνική AVAX, ζήτησε παράταση προθεσμίας λόγω της πανδημίας COVID-19.
Ο αγωγός, με συνολικό εκτιμώμενο κόστος 220 εκατομμύρια ευρώ, θα συνδέσει το ελληνικό σύστημα μεταφοράς αερίου στην περιοχή της Κομοτηνής με το βουλγαρικό αντίστοιχο στην περιοχή της Στάρα Ζαγόρα. Η προβλεπόμενη χωρητικότητα θα είναι έως 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως με κατεύθυνση από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία. Το προγραμματισμένο μήκος του αγωγού είναι 182 χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 151 θα βρίσκονται στη βουλγαρική επικράτεια, και τα υπόλοιπα 31 εντός Ελλάδας.
Σερβία
Τον Ιούνιο του 2019, η Σερβία και η Ουγγαρία υπέγραψαν διακυβερνητική συμφωνία συνεργασίας για την κατασκευή και τη λειτουργία μιας διασύνδεσης αερίου, με αμφότερες τις πλευρές να αναφέρουν ότι η εγγύηση προμηθειών αερίου είναι θέμα στρατηγικής και εθνικής ασφάλειας. Η μέγιστη χωρητικότητα της νέας γραμμής θα είναι 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και η κατασκευή εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2021.
Στο πλαίσιο του οικονομικού και επενδυτικού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η διασύνδεση αερίου Σερβίας-Βόρειας Μακεδονίας μεταξύ των πόλεων Βράνιε και Κουμάνοβο θα προετοιμαστεί επίσης για κατασκευή.
Η Σερβία σχεδιάζει επίσης να κατασκευάσει μια διασύνδεση αερίου με τη Ρουμανία έως το 2025 – η οποία θα έχει μήκος 76 χιλιόμετρα, με προτεινόμενη χωρητικότητα 1,6 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αερίου ετησίως, και εκτιμώμενη αξία επένδυσης 85 εκατομμυρίων ευρώ.
Βόρεια Μακεδονία
Το έργο διασύνδεσης με αγωγό φυσικού αερίου από την Ελλάδα στη Βόρεια Μακεδονία, αξίας 55 εκατομμυρίων ευρώ και προβλεπόμενη λειτουργία έως το 2022, θα εξασφαλίσει την παροχή πρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου από την Ελλάδα και άλλες πηγές διαθέσιμων μέσω αυτής προς τη Βόρεια Μακεδονία. Το έργο προσφέρει απευθείας σύνδεση με τον υπάρχοντα τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) στη Ρεβυθούσα, και διέλευση επιπλέον ποσοτήτων φυσικού αερίου που προορίζονται για το Κόσοβο και τη Σερβία.
Το 2018, η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας που προβλέπει ότι οι δύο χώρες θα συνεργαστούν για την ανάπτυξη δικτύων μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω της κατασκευής μιας γραμμής διασύνδεσης, με σκοπό την αποτελεσματική μεταφορά φυσικού αερίου.
Η Βόρεια Μακεδονία υπέβαλε επίσης αίτηση τεχνικής βοήθειας για την προετοιμασία κατασκευής αγωγού διασύνδεσης με το Κόσοβο.
Αλβανία
Οι τρεις διασυνδέσεις που σχεδιάζονται, αξιολογούνται ως οι κύριοι πυλώνες για την ανάπτυξη του τομέα φυσικού αερίου στην Αλβανία. Περιλαμβάνουν τον Διαδριατικό Αγωγό Φυσικού Αερίου (TAP), τον αγωγό Ιονίου-Αδριατικής (IAP) και τον αγωγό Αλβανίας-Κοσσυφοπεδίου (ALKOGAP).
Ο αγωγός TAP εκμεταλλεύεται την υποδομή μεταφοράς φυσικού αερίου στα ελληνοτουρκικά σύνορα προς τη Νότια Ιταλία, φέρνοντας αέριο σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, σε μια αλυσίδα 3,500 χιλιομέτρων που εκτείνεται από την Κασπία Θάλασσα στην Ευρώπη. Ο -γνωστός πλέον στο ελληνικό κοινό- αγωγός, ξεκινά κοντά στην περιοχή Κήποι Έβρου στα ελληνοτουρκικά σύνορα, όπου συνδέεται με τον αγωγό Trans Anatolian (TANAP), διασχίζει τη βόρεια Ελλάδα δυτικά της Καστοριάς στα ελληνοαλβανικά σύνορα, και διαβαίνοντας την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα, έρχεται στην ξηρά της Νότια Ιταλίας για σύνδεση με το ιταλικό δίκτυο αερίου. Ο αγωγός TAP τέθηκε σε λειτουργία στις 15 Νοεμβρίου.
Ο ΤAP στοχεύει στη σύνδεση του υφιστάμενου συστήματος μεταφοράς αερίου της Κροατίας, μέσω Μαυροβουνίου και Αλβανίας με το σύστημα TAP ή παρόμοιο έργο. Από την κροατική πόλη Σπλιτ έως την αλβανική πόλη Φιέρι το συνολικό μήκος του αγωγού ανέρχεται στα 511 χιλιόμετρα.
Το έργο ALKOGAP στοχεύει στη σύνδεση υπάρχοντος και προγραμματισμένου συστήματος μεταφοράς αερίου της Αλβανίας (συμπεριλαμβανομένου του TAP) με το προβλεπόμενο μελλοντικό σύστημα μεταφοράς αερίου του Κοσόβου. Το έργο στοχεύει στην εδραίωση μιας νέας οδού εφοδιασμού φυσικού αερίου από την περιοχή της Κασπίας που μεταφέρεται μέσω του TAP, βορειοανατολικά της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων προς τη Σερβία. Η κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού μεταφοράς θα επιτρέψει την αεριοποίηση της Αλβανίας και του Κοσόβου παρέχοντας ένα διαφοροποιημένο και αξιόπιστο απόθεμα φυσικού αερίου.
Ρουμανία
Με βάση την τριμερή συμφωνία μεταξύ Μολδαβίας, Ρουμανίας και Ουκρανίας το καλοκαίρι του 2020, πραγματοποιήθηκε – με χώρα διέλευσης τη Μολδαβία – η πρώτη προμήθεια φυσικού αερίου στη Ρουμανία. Ιστορικά, αυτή η διαδρομή χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τη ρωσική Gazprom. Η χρήση του συστήματος μεταφοράς αερίου της Μολδαβίας ανοίγει το δρόμο για διακίνηση αερίου από ουκρανικές υπόγειες αποθήκες στην αγορά της Ρουμανίας και άλλων βαλκανικών χωρών.
Μαυροβούνιο
Πέρυσι, η Ιταλία και το Μαυροβούνιο εγκαινίασαν μια υποθαλάσσια διασύνδεση ισχύος χτισμένη πάνω σε επένδυση αξίας 1,1 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η διασύνδεση ενώνει τον ηλεκτρικό υποσταθμό του Cepagatti της ιταλικής επαρχίας Πεσκάρα με αυτόν της Lastva, στον δήμο Kotor του Μαυροβούνιου.
Με μήκος 445 χιλιομέτρων, έχει στρατηγική σημασία για την ασφάλεια των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας των δύο χωρών, καθώς και για την ολοκλήρωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
