του Άγγελου Κρητικόπουλου
Μέσα στα πολλά άσχημα που έφερε η πανδημία το 2020, είχε και ένα καλό. Οι τιμές του πετρελαίου και το φυσικού αερίου έπεσαν μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας τον Μάρτιο του 2020 και παρέμειναν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα μέχρι και το φθινόπωρο.
Από τον Οκτώβριο όμως, και παρά το δεύτερο κύμα της πανδημίας να χτυπά εντονότατα σε όλες τις πλευρές του πλανήτη, οι διεθνείς τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου πήραν τον δρόμο της ανόδου. Και αν το πρώτο μισό του χειμώνα μέχρι και τον Δεκέμβριο πολλά νοικοκυριά στην Ελλάδα κρατούσαν εφεδρείες από τις ποσότητες πετρελαίου που αγόρασαν σε χαμηλές τιμές την περασμένη άνοιξη, πλέον η εικόνα είναι διαφορετική για τα ελληνικά νοικοκυριά αλλά και για την πλειονότητα των νοικοκυριών στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο βαρύτατος χειμώνας που πλήττει πλέον τα περισσότερα σημεία του Βόρειου Ημισφαιρίου επαναφέρει τη ζήτηση για θέρμανση και ρεύμα στα υψηλά τους επίπεδα οδηγώντας αντίστοιχα ψηλά και τις τιμές της ενέργειας. Δεν είναι όμως μόνο η ζήτηση που οδηγεί σε αύξηση των τιμών.
Γιατί ανεβαίνει το πετρέλαιο;
Με το αμερικανικό WTI να βρίσκεται στα 53 δολάρια το βαρέλι και το Brent αντίστοιχα στα 56 δολάρια, οι τιμές του πετρελαίου βρίσκονται πλέον πολύ κοντά στα υψηλά 12μήνου, πριν δηλαδή οι αγορές αντιληφθούν την πανδημία και ενώ ακόμα μεγάλο μέρος του πλανήτη βρισκόταν εν μέσω γενικότερης αισιοδοξίας για το μέλλον. Η δυναμική επαναφορά του πετρελαίου, το οποίο πολλοί είχαν ξεγράψει εν μέσω πανδημίας οφείλεται σε μία σειρά από λόγους. Βασική αιτία αποτελεί η ραγδαία πτώση της παραγωγής αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου από την άνοιξη του 2020.
Με τις ΗΠΑ να αποτελούν πλέον τον μεγαλύτερο παραγωγό αργού στον κόσμο, η ευαισθησία των Αμερικανών παραγωγών σε τιμές κάτω των 40 δολαρίων/βαρέλι, οδηγεί σε ραγδαία πτώση της παραγωγής η οποία όμως έχει με τη σειρά της σημαντική επίπτωση στη παγκόσμια προσφορά και συνεπώς -μεσοπρόθεσμα- και στις τιμές οι οποίες λόγω της μειωμένης προσφοράς, οδηγούνται πάλι ανοδικά.
Οι αγορές μπορεί να εστιάζουν συνήθως στις περικοπές παραγωγής του OPEC αλλά τελικά και οι ΗΠΑ παίζουν βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσφοράς και των τιμών. Και ο ίδιος ο OPEC όμως συνέβαλε στην άνοδο των τιμών. Η πρόσφατη ανακοίνωση της Σαουδικής Αραβίας για περικοπή παραγωγής κατά 1.000.000 βαρέλια τη μέρα ξάφνιασε τις αγορές -και τα υπόλοιπα μέλη του OPEC- αλλά δημιούργησε και τις συνθήκες για σταθεροποίηση των τιμών στα σημερινά -υψηλά- επίπεδα. Το Ριάντ έχει ήδη ανακοινώσει περικοπές φορτίων προς Ευρώπη και Ασία προκαλώντας ανατριχίλα στους πολίτες των κρατών που έχουν απέναντι τους ένα δριμύ χειμώνα.
Τι σημαίνει η αύξηση του φυσικού αερίου για την Ευρώπη;
Την ίδια ανοδική πορεία έχουν πάρει τους τελευταίους μήνες και οι τιμές του φυσικού αερίου. Οι τιμή του στον αμερικανικό δείκτη Henri Hub βρίσκεται πλέον στα 2,76 $/MMBtu, περίπου 25% ψηλότερα από τα προ 12μήνου επίπεδα του. Η μείωση της παραγωγής σχιστολιθικού φυσικού αερίου στις ΗΠΑ λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, οδήγησε τελικά σε αύξηση των τιμών στις ΗΠΑ η οποία βεβαίως περνάει τελικά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Οι τιμές φορτίων αμερικανικού LNG έχουν εκτοξευθεί 18 φορές πάνω από τα χαμηλά του Απριλίου 2020, ενώ στην ευαίσθητη Ιαπωνο-Κορεατική αγορά η τιμή του εισαγόμενου φυσικού αερίου έφτασε στα 21,45 $/MMBtu ξεπερνώντας τα ρεκόρ όλων των εποχών. Και στην Ευρώπη όμως τα πράγματα δεν πάνε καλύτερα για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Η μέση τιμή εισαγόμενου LNG στην ΕΕ -ανεξαρτήτως προέλευσης- έφτασε στα 5.856 $/MMBtu τον Δεκέμβριο, αυξημένη κατά 60% σε σχέση με πέρσι, και με την τάση να είναι συνεχόμενα ανοδική.
Δύσκολα τα πράγματα και στην Ελλάδα
Για την Ελλάδα, η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου έχει σημαντικότερο αντίκτυπο από παλαιότερα χρόνια, καθώς πολλοί περισσότεροι καταναλωτές και επιχειρήσεις είναι πλέον συνδεδεμένοι σε δίκτυα φυσικού αερίου για θέρμανση (νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις) και λειτουργία (βιομηχανία).
Το ίδιο επίπονη είναι η αύξηση και για τους παραγωγούς ρεύματος με καύσιμο το φυσικό αέριο οι οποίοι βλέπουν το κόστος των φορτίων LNG που εισάγουν από τη Ρεβυθούσα να αυξάνεται οδηγώντας αντίστοιχα ψηλά το κόστος παραγωγής. Παράλληλα και το αέριο αγωγών ακολουθεί τελικά την άνοδο καθώς στην πλειονότητα τους τα συμβόλαια αερίου αγωγών έχουν ρήτρες σύνδεσης με τις τιμές πετρελαίου, οδηγώντας τις τιμές ψηλότερα.
Η άνοδος των τιμών ενέργειας έρχεται σε μια άσχημη συγκυρία για την Ελλάδα και την Ευρώπη γενικά καθώς η πτώση στην οικονομική δραστηριότητα φέρνει δραστική μείωση εσόδων, ενώ από την άλλη πλευρά το ενεργειακό κόστος είναι κάτι που δεν μπορεί να αποφευχθεί. Οι Ευρωπαίοι κλεισμένοι στα σπίτια τους λόγω πανδημίας χρειάζεται -κατ’ ελάχιστον- να κρατήσουν τα σπίτια τους ζεστά ενώ οι λογαριασμοί θέρμανσης και ρεύματος βαίνουν αυξανόμενοι.
Αναπόφευκτα, όλοι θα στραφούν και πάλι στις κυβερνήσεις τους και την ΕΕ για στήριξη του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους. Το αν πάνω σε όλα τα υπόλοιπα, αυτό μπορεί να καλυφθεί από τις τρέχουσες πολιτικές στήριξης, μένει να το δούμε στο άμεσο μέλλον.
