του Άγγελου Κρητικόπουλου
Το επόμενο διήμερο θα είναι ένα από τα πλέον κρίσιμα για το μέλλον της ΕΕ με τις ενεργειακές εξελίξεις να βρίσκονται από πολλές διαφορετικές πλευρές στο επίκεντρο διαμετρικά αντίθετων συμφερόντων και βλέψεων από διάφορες ομάδες κρατών μελών. Οι ηγέτες της ΕΕ θα συνεδριάσουν στις Βρυξέλλες στις 10 και 11 Δεκεμβρίου με θέματα -μεταξύ άλλων- την κλιματική αλλαγή, την ασφάλεια και τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, αλλά και τις βασικές θεσμικές λειτουργίες στο εσωτερικό της Ένωσης.
Επιπτώσεις στα ενεργειακά από όλα τα θέματα της ατζέντας
Οι ευρωπαίοι ηγέτες θα επιδιώξουν να συμφωνήσουν ένα νέο στόχο για τη μείωση των εκπομπών ρύπων στην ΕΕ με ορίζοντα το 2030. Παράλληλα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τις σχέσεις με την Τουρκία. Οι ηγέτες θα συζητήσουν επίσης την Πολιτική Νότιας Γειτονίας που αποτελεί τη συνεργασία της ΕΕ με δέκα χώρες εταίρους: την Αλγερία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ιορδανία, το Λίβανο, τη Λιβύη, το Μαρόκο, την Παλαιστινιακή Αρχή, την Συρία και την Τυνησία. Κρισιμότατο επίσης για το μέλλον της ΕΕ είναι το θέμα του μπλόκου του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου από την Πολωνία και την Ουγγαρία λόγω της αντίθεσής τους στον μηχανισμό σύνδεσης της εκταμίευσης ευρωπαϊκών κονδυλίων με τον σεβασμό του Κράτους Δικαίου.
Brexit και ενεργειακή τροφοδοσία
Με τις συνομιλίες για το Brexit να κρέμονται από μία κλωστή, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen συναντά σήμερα Τετάρτη, μία μέρα πριν τη Σύνοδο Κορυφής, τον βρετανό πρωθυπουργό Boris Johnson σε μια τελευταία προσπάθεια επίτευξης κάποιου συμβιβασμού. Εάν αυτός δεν επέλθει, η Βρετανία θα έχει από την 1η Ιανουαρίου πρόβλημα με την πρόσβαση της στις ενεργειακές αγορές της ΕΕ δημιουργώντας προβλήματα τόσο στις βρετανικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά που χρειάζονται τις διασυνδέεις φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού με την ΕΕ, αλλά και στις μεγάλες ευρωπαϊκές ενεργειακές επιχειρήσεις που διασυνδέουν και τροφοδοτούν με ενέργεια τη Βρετανία. Οι κραδασμοί στις ευρωπαϊκές εταιρίες παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας που επιχειρούν στη Βρετανία, αναπόφευκτα θα επηρεάσουν κερδοφορία, νέες επενδύσεις, εταιρικές αποτιμήσεις, και εν γένει τον ενεργειακό τομέα της ΕΕ
Αποφάσεις για φυσικό αέριο και πυρηνικές μονάδες
Παράλληλα, η μεγάλη συζήτηση της Συνόδου Κορυφής, αφορά το νέο -ακόμα πιο φιλόδοξο- στόχο για τη μείωση των εκπομπών ρύπων στην ΕΕ με ορίζοντα το 2030. Εντός αυτού του πλαισίου οι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να αποφασίσουν και για το αν τελικά η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο θα ενταχθούν ή όχι στην ομάδα των πηγών ενέργειας που χαρακτηρίζονται ως αειφόρες και ως εκ τούτου μπορούν να χρηματοδοτηθούν και στο μέλλον από ευρωπαϊκά κονδύλια. Τα κράτη μέλη που βασίζονται στην πυρηνική ενέργεια, με πρώτη τη Γαλλία, θέλουν τις πυρηνικές μονάδες εντός της χρηματοδότησης με χώρες όπως τη Γερμανία να αντιστέκονται σθεναρά. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, το ζήτημα είναι κρίσιμο όσον αφορά το μέλλον του φυσικού αερίου και τη χρηματοδότηση νέων έργων διασύνδεσης δικτύων αλλά και εξόρυξης των πόρων της Δυτικής Ελλάδας, Νοτίως της Κρήτης, αλλά και της Ανατολικής Μεσογείου.
Εξωτερικές σχέσεις και ενεργειακή ασφάλεια
Οι εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, τόσο με την Τουρκία όσο και με τις χώρες της Νότιας Γειτονίας επηρεάζουν επίσης τα ενεργειακά της ΕΕ καθώς συνδέονται άμεσα και με τη δυνατότητα της ΕΕ να αξιοποιήσει τους πόρους της Ανατολικής Μεσογείου για διασυνδέσεις ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αποφάσεις που δυνητικά -αν και αμφιβόλως- θα περιόριζαν την Τουρκική επιθετικότητα, αλλά και όσον αφορά τις σχέσεις της ΕΕ με την Αλγερία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, το Λίβανο και τη Λιβύη, έχουν άμεσο αντίκτυπο στη τροφοδοσία της ΕΕ με φυσικό αέριο -αλλά και ηλεκτρισμό- και τη μείωση της εξάρτησης από ρωσικές ενεργειακές πηγές. Όλα τα παραπάνω βεβαίως επηρεάζουν άμεσα και τα ενεργειακά σχέδια της Ελλάδας με τις περισσότερες από αυτές τις χώρες.
Ταμείο Ανάκαμψης και απολιγνιτοποίηση
Τέλος, στο μεγάλο -και υπαρξιακό πλέον- ζήτημα της έγκρισης του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, το πολωνικό και ουγγρικό βέτο στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό λόγο της -αυτονόητης- προϋπόθεσης περί τήρησης των κανόνων κράτους δικαίου από τα κράτη μέλη, μπορεί μόνο ως ανοιχτή πληγή να χαρακτηριστεί για το μέλλον και την αξιοπιστία της ίδιας της Ένωσης. Με το Ταμείο Ανάκαμψης να συνδέεται άμεσα και με τους στόχους της ΕΕ για υποστήριξη όλων των «πράσινων» πολιτικών της περί αειφόρου ανάπτυξης, είναι δεδομένο ότι η όποια καθυστέρηση στη λήψη τελικών αποφάσεων πλήττει ευθέως τα κράτη μέλη που χρειάζονται απεγνωσμένα τα ευρωπαϊκά κεφάλαια για να ανακάμψουν από την πανδημία, αλλά ακόμα περισσότερο τις συγκεκριμένες περιοχές που αγωνιούν για την ομαλή ενεργειακή μετάβαση. Μέσα σε αυτές, είναι και οι περιφέρειες της Ελλάδας που βασίζονται στα ευρωπαϊκά κεφάλαια για την απολιγνιτοποίηση και την στήριξη των τοπικών κοινωνιών και της απασχόλησης στη μετάβαση μετά το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων.
Σπάνια τον τελευταίο καιρό, μία ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής μπορούσε να δημιουργήσει τέτοιο πολυεπίπεδο αντίκτυπο στις ενεργειακές εξελίξεις στην ΕΕ αλλά και την Ελλάδα. Το κρίσιμο αυτό διήμερο βρίσκεται πλέον μπροστά μας και τα αποτελέσματα του θα μας απασχολούν για καιρό.
