Μια νέα εποχή για την ελληνική αγορά ενέργειας σηματοδοτεί η εκκίνηση την 1η Νοεμβρίου του λεγόμενου «Target Model» (Mοντέλου Στόχου), δηλαδή του ενιαίου μοντέλου χονδρεμπορικής αγοράς που εφαρμόζεται σε όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Mε την εκκίνηση του target model, η Ελλάδα συμμορφώνεται με μια θεμελιώδη υποχρέωσή της απέναντι στην ΕΕ, συμμετέχοντας έτσι στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που θα αίρει τους περιορισμούς στις συναλλαγές, θα επιτρέπει τη σύνδεση μεταξύ εθνικών αγορών και θα εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους με ίσους όρους, ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός και να ωφεληθεί τελικά ο καταναλωτής,θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη σύγκλιση τιμών με τις ευρωπαϊκές αγορές ,θα ενισχύσει το βάθος και τη ρευστότητα της εγχώριας αγοράς, θα δειυρύνει την πρόσβαση σε οικονομικότερες πηγές ενέργειας και θα διευκολύνει την ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα μέσω εισαγωγής νέων αγορών.
Μετά την πλήρη λειτουργία των αγορών του Target Model, ακολουθεί το αμέσως επόμενο διάστημα η σύζευξη (coupling) της εγχώριας αγοράς με τις αγορές της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. Εντός του 2021 θα πραγματοποιηθεί και η σύζευξη της ελληνικής Ενδοημερήσιας Αγοράς με την πανευρωπαϊκή ενδοημερήσια αγορά συνεχούς διαπραγμάτευσης
Σύμφωνα με μελέτη του ACER (Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας), μόνο η σύζευξη της ελληνικής αγοράς με την Ιταλία και τη Βουλγαρία θα επιφέρει όφελος άνω των 25 εκατ. ευρώ ετησίως, το οποίο είναι ένα μικρό μέρος του συνολικού οφέλους που θα καρπωθεί η ελληνική οικονομία από τον εκσυγχρονισμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε σχετικά: «Το Target Model είναι μια μεγάλη μεταρρύθμιση. Μετά από πολλούς μήνες εντατικής προετοιμασίας –για να υπερκαλύψουμε καθυστερήσεις χρόνων- υιοθετούμε επιτέλους το ευρωπαϊκό μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας. Το ότι είμαστε η μόνη χώρα της ΕΕ που δεν το είχε εφαρμόσει μέχρι τώρα είναι ένας από τους βασικούς λόγους για μια ανεπιθύμητη πρωτιά: Η χώρα μας έχει την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην ΕΕ, με σημαντικές παρενέργειες για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Αυτό επιδιώκουμε να αλλάξει! Θα απαιτηθεί βεβαίως μια περίοδος προσαρμογής, όπως έδειξε το προηγούμενο της εφαρμογής του νέου μοντέλου στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Χρειάστηκε κάποιος χρόνος μέχρι να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα οι συμμετέχοντες στην αγορά (παραγωγοί, προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, Διαχειριστές, εποπτικές αρχές).Όμως, η εφαρμογή του είχε αδιαμφισβήτητα θετικά αποτελέσματα. Αυτόν τον δρόμο θα ακολουθήσουμε και εμείς. Την 1η Νοεμβρίου ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ελληνική αγορά ενέργειας. Δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την άρση των χρόνιων στρεβλώσεων που τη χαρακτηρίζουν. Για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, με συμμετοχή όλων των βασικών παικτών. Για τη βαθμιαία κατάργηση μιας σειράς μηχανισμών που λειτουργούσαν εκτός αγοράς και όχι πάντα ορθολογικά. Για την εισαγωγή των διμερών συμβολαίων, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες. Και φυσικά για τη σύζευξή της –μέσω Ιταλίας και Βουλγαρίας- με την πανευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας! Είναι μια διαδικασία που θα οδηγήσει σε μείωση του κόστους ενέργειας για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Και σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των εγχώριων και διασυνοριακών διασυνδέσεων, θα επιτρέψει στη χώρα μας να αξιοποιήσει καλύτερα το πλούσιο αιολικό και ηλιακό δυναμικό της και να αυξήσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας».
Η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Αλεξάνδρα Σδούκου, υπογράμμισε: «Για να επιτευχθούν οι στόχοι, είναι κρίσιμο να στηρίξουν το νέο μοντέλο λειτουργίας όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς: Το ΕΧΕ και ο ΑΔΜΗΕ που διαχειρίζονται τις νέες αγορές του Target Model, η ΔΕΗ και οι υπόλοιποι καθετοποιημένοι παραγωγοί, οι παραγωγοί ΑΠΕ, οι προμηθευτές, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Είμαστε βέβαιοι ότι όλοι θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα απολαμβάνουμε σύντομα τα οφέλη μιας νέας, διαφανούς, ανταγωνιστικής και αποδοτικά λειτουργούσας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που θα δώσει αναπτυξιακή ώθηση στην οικονομία».
To Target Model (Μοντέλο-Στόχος) είναι το μοντέλο χονδρεμπορικής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας που εφαρμόζεται σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ. Αποτελεί τον πυλώνα για την σύζευξη των επιμέρους εθνικών αγορών, μέσω της υιοθέτησης κοινής αρχιτεκτονικής. Απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία μιας ενιαίας, διασυνδεδεμένης ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.
Διαφορές του target model σε σχέση με το υφιστάμενο μοντέλο
1-Αντικαθίσταται ο «Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός» (ΗΕΠ) από την «Αγορά Επόμενης Ημέρας» ή «Προημερήσια Αγορά» (Day-Ahead Market), που αποτελεί τη βασική χονδρεμπορική αγορά, όπου αγοράζονται και πωλούνται οι ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που θα παραχθούν και θα παραδοθούν την επόμενη μέρα.
2-Προστίθεται η «Ενδοημερήσια Αγορά» (Intra-Day Market), μέσω της οποίας γίνονται συμπληρωματικές αγορές και πωλήσεις εντός της ίδιας ημέρας παράδοσης και μπορούν να διορθωθούν οι θέσεις της αγοράς επόμενης ημέρας.
3-Προστίθεται η Αγορά Εξισορρόπησης (Balancing Market), όπου σε πραγματικό χρόνο εξισορροπείται η ζήτηση με την διαθέσιμη προσφορά, καλύπτονται διαφορές μεταξύ των προβλέψεων/αποτελεσμάτων των προηγούμενων δυο αγορών και της πραγματικής παραγωγής και αποζημιώνονται οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για τη διαθεσιμότητά τους να συμβάλλουν σε αυτή τη διαδικασία εξισορρόπησης.
Τις δύο πρώτες αγορές θα λειτουργεί το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ), ενώ στην Τρίτη ο ΑΔΜΗΕ. Πέραν των παραπάνω, από το Μάρτιο του 2020 λειτουργεί –μέσω του ΕΧΕ- η Προθεσμιακή Αγορά (Forward Market) στην οποία πραγματοποιούνται αγοραπωλησίες συμβολαίων ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την παράδοσή της σε μελλοντικό χρόνο και σε προσυμφωνημένες τιμές. Στο νέο μοντέλο δεν υφίσταται κατώτατο όριο προσφορών βάσει του ελάχιστου μεταβλητού κόστους παραγωγής όπως ισχύει σήμερα, ενθαρρύνοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών.
Ποια είναι η εμπειρία από τις άλλες χώρες της ΕΕ ;
Η πολυετής εμπειρία εφαρμογής του Τarget Model στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες έχει να επιδείξει θετικά αποτελέσματα τιμών χονδρεμπορικής που μετακυλίεται στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών.
Μελέτες δείχνουν ότι η υιοθέτηση του Target Model έχει οδηγήσει σε σειρά θετικών επιδράσεων στις αγορές ηλεκτρισμού.
1-Αυξημένος ανταγωνισμός σε υπερεθνικό επίπεδο
2-Σύγκλιση τιμών
3-Βελτιωμένη ασφάλεια εφοδιασμού
4-Υποστήριξη περαιτέρω ενσωμάτωσης των ΑΠΕ
Τέλος, η εναρμόνιση των κανόνων διευκολύνει τη μεταφορά τεχνογνωσίας, ενισχύει τις διασυνοριακές συνεργασίες και δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης των Συμμετεχόντων στη λειτουργία της Εναίας Ευρωπαϊκής Αγοράς
