του Μιχάλη Μαθιουλάκη*
Οι προσδοκίες από την αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ είναι πολλές και αφορούν σχεδόν όλες τις πτυχές της αμερικανικής πολιτικής και των επιπτώσεων που αυτή θα έχει στην Ευρώπη και βεβαίως και στην Ελλάδα. Από αυτές τις προσδοκίες δεν θα μπορούσε να ξεφύγει και ο ενεργειακός τομέας καθώς ο Joe Biden έχει επανειλημμένως δηλώσει τη δέσμευση του για μια «πράσινη» στροφή στις ενεργειακές και περιβαλλοντικές στοχεύσεις των ΗΠΑ. Αναπόφευκτα, η ΕΕ περιμένει μια θετική συμβολή από τις ΗΠΑ στις δικές της προσπάθειες για την αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ως μέλος της ΕΕ, και η Ελλάδα λοιπόν «αγωνιά» για τις επιπτώσεις που αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να έχει στον δικό της ενεργειακό τομέα.
Άλλοι ρυθμοί εντός, και άλλοι εκτός των ΗΠΑ
Παρά τις υψηλές προσδοκίες που δημιουργήθηκαν εντός και εκτός των ΗΠΑ, η αλήθεια είναι ότι οι όποιες αλλαγές δεν αναμένεται να είναι το ίδιο δραματικές εντός και εκτός της χώρας. Ο νέο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ανακοινώσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα 2 τρις δολαρίων για την ενθάρρυνση επενδύσεων στον τομέα των ΑΠΕ, της ηλεκτροκίνησης, της καθαρής ενέργειας, και της «καθαρότερης» ενέργειας, με αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο όσον αφορά τις εκπομπές μεθανίου κατά την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Τα παραπάνω όμως ελάχιστα αφορούν -τουλάχιστον άμεσα- τις αγορές εκτός των ΗΠΑ.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου που τις έφερε μέσα σε λίγα χρόνια στην πρώτη θέση παραγωγής υδρογονανθράκων και της χάρισε την πολυπόθητη ενεργειακή αυτάρκεια αποτελεί πολύτιμο και πολυχρηστικό εργαλείο πολιτικής το οποίο κανένας Αμερικανός Πρόεδρος δεν μπορεί να αφήσει αναξιοποίητο. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε ότι η έκρηξη παραγωγής και εξαγωγών σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ πραγματώθηκε επί προεδρίας Barack Obama αντιπρόεδρος του οποίου ήταν o Joe Biden.
Για την ΕΕ πάντως, η αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο όσον αφορά το κρισιμότατο θέμα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Η δέσμευση του Joe Biden για επανένταξη των ΗΠΑ στη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, είναι ένα εξαιρετικά θετικό νέο. Όχι επειδή αυτό θα αλλάξει οτιδήποτε ουσιαστικό στην ΕΕ, αλλά επειδή θα μπορούσε να συμβάλει στην παγκόσμια συνεννόηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Άλλωστε αυτό είναι ένα ζήτημα που μόνο μια περιοχή του κόσμου δεν μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Η ΕΕ βέβαια βαδίζει -και θα βαδίζει- τον δρόμο της ασχέτως τι θα κάνουν οι ΗΠΑ, αλλά σε ένα τόσο μεγάλο αγώνα, κάθε βοήθεια -πολλώ δε μάλλον από τη χώρα που είναι 2η στον κόσμο στην προσφορά και κατανάλωση ενέργειας και στις εκπομπές ρύπων- είναι πολύτιμη και ευπρόσδεκτη. Ας μη ξεχνάμε όμως πως 1η στους ρύπους -και με διαφορά- είναι η Κίνα, και εκεί η επιρροή των ΗΠΑ είναι περιορισμένη…
Αλλάζει κάτι για την Ελλάδα από τον νέο Πρόεδρο;
Τι έχει όμως να περιμένει η Ελλάδα από την «πράσινη» στροφή του νέου εκλεγμένου Προέδρου των ΗΠΑ; Η απλή απάντηση είναι -ευτυχώς- όχι πολλά. Για τη χώρα μας, τα ενεργειακά θέματα που σχετίζονται με την ενέργεια αφορούν δύο βασικούς πυλώνες: Τις αμερικανικές επενδύσεις σε ΑΠΕ και τεχνολογίες αποθήκευσης από τη μία πλευρά, και τις ενεργειακές πολιτικές σχετιζόμενες με το φυσικό αέριο, το LNG και τα δίκτυα φυσικού αερίου από την άλλη. Στο πρώτο θέμα οι σχέσεις των δύο χωρών, με την αναμφισβήτητα θετική συμβολή και του Αμερικανού πρέσβη στην Ελλάδα Geoffrey Pyatt, είναι ήδη σε εξαιρετικό σημείο και το ενδιαφέρον Αμερικανών επενδυτών για τις ΑΠΕ στην Ελλάδα είναι ήδη ζωηρότατο. Η εκλογή Biden θα μπορούσε να λειτουργήσει περαιτέρω θετικά σε αυτό τον τομέα αλλά τα πράγματα δείχνουν ήδη δρομολογημένα και επωφελή και για τις δύο πλευρές.
Στο δεύτερο ζήτημα, αυτό του LNG και των διαδρόμων φυσικού αερίου, η αλλαγή με τον νέο Πρόεδρο θα μπορούσε δυνητικά να φέρει ανησυχίες για τη συνέχιση ή όχι της υποστήριξης που δείχνουν οι ΗΠΑ για έργα και υποδομές φυσικού αερίου στη χώρα. Η αλήθεια όμως είναι πως τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στο περιφερειακό σύστημα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου είναι τόσο ισχυρά που δεν προβλέπεται να αλλάξει τίποτα από την «πράσινη» στροφή του Joe Biden.
Η μείωση της ρωσικής επιρροής στην Ευρώπη με εργαλείο την ενέργεια, και η δημιουργία ενός «συνόρου» περιορισμού της Κίνας και του ισλαμικού εξτρεμισμού με συνεκτικό δεσμό την ενέργεια αποτελούν κρίσιμε στρατηγικές επιλογές της Ουάσιγκτον οι οποίες παραμένουν αναλλοίωτες και περνούν μέσα από τη στενή συνεργασία με την Ελλάδα. Ενεργειακές υποδομές όπως ο αγωγός IGB, το FSRU στην Αλεξανδρούπολη, ο αγωγός φυσικού αερίου προς τα Σκόπια, η ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου μέσα από τον EastMed ή άλλες υποδομές, τα φορτία LNG προς τη Ρεβυθούσα και οι ενεργειακοί διάδρομοι από την Ελλάδα προς τα Βαλκάνια, είναι έργα που οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να στηρίζουν ασχέτως με το πόσο «πράσινη» είναι η υπόλοιπη ενεργειακή τους πολιτική.
Η Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε μια ιδιαίτερα θετική συγκυρία σύμπτωσης των ενεργειακών της συμφερόντων με τις ΗΠΑ, λόγω κυρίως των στρατηγιών προεκτάσεων που αυτά φέρουν και όλες οι ενδείξεις τείνουν στο ότι αυτή η σχέση θα συνεχιστεί και με τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο.
*Ο Μιχάλης Μαθιουλάκης είναι αναλυτής ενεργειακής στρατηγικής. Είναι Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Greek Energy Forum, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Ευρωπαϊκών και Αμυντικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, και Επιστημονικός Συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ για θέματα ενεργειακής πολιτικής.
