Της Χαράς Αυγερινού
Δώδεκα μέτρα με χρηματοοικονομικό αλλά και διαρθρωτικό πρόσημο απαιτήθηκαν για την εκπόνηση του σχεδίου που θα αντιμετωπίσει μεταξύ άλλων το έλλειμμα που δημιουργήθηκε στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ γεγονός που καταδεικνύει την πολυπλοκότητα του ζητήματος. Το διάστημα που προηγήθηκε της οριστικής απόφασης έδωσε πρόσφορο έδαφος στη διακίνηση υποτιθέμενων πληροφορίων, οι οποίες ήθελαν διαφορετικά τμήματα της αγοράς ενέργειας να επωμίζονται το βάρος του ελλείμματος.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος κλήθηκε κατόπιν εκτεταμένης διαβούλευσης της ηγεσίας του με το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων να καταλήξει σε λύση η οποία θα διασφαλίζει από τη μία τη βιωσιμότητα του ΕΛΑΠΕ, θα ρύθμιζε ταυτόχρονα την συνολική αγορά ΑΠΕ αλλά παράλληλα δεν θα άφηνε κανέναν δυσαρεστημένο, ή έστω πολύ δυσαρεστημένο. Ωστόσο ένα έλλειμμα που αγγίζει τα 300 εκατ. ευρώ για το τρέχον έτος δεν θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί χωρίς ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος να «σπάσει αυγά». Η διαχείριση όμως του ΕΛΑΠΕ αποτέλεσε μια εξαιρετική αφορμή για το υπουργείο Περιβάλλοντος να προχωρήσει στη συνολική αντιμετώπιση της αγοράς ΑΠΕ η οποία κινείται πλέον με γοργούς ρυθμούς στη χώρα. Ωστόσο η έλλειψη ετοιμότητας που αποδίδεται στις προηγούμενες κυβερνήσεις προκάλεσε κάποιες δυσλειτουργίες και στρεβλώσεις στην αγορά την οποία καλείται να διαχειριστεί η σημερινή πολιτική ηγεσία. Έτσι διαμορφώθηκε ένα πλαίσιο λειτουργίας των ΑΠΕ που θα διέπεται από ανταγωνιστικούς όρους προς όφελος της αγοράς και τη συνολικής οικονομίας.
Μίγμα έκτακτων εισφορών, φόρων και πάγιων χρεώσεων
Στα μέτρα περιλαμβάνεται η εφάπαξ έκτακτη εισφορά 6% στα έργα ΑΠΕ που βρίσκονται σε καθεστώς Feed–in Tariff και έχουν τεθεί σε λειτουργία πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2015, με στόχο την αντιμετώπιση της μαύρης τρύπας του λογαριασμού πληρωμών των παραγωγών ΑΠΕ. Παράλληλα ορίζεται η επιβολή εφάπαξ έκτακτου τέλους χρέωσης προμηθευτών ίσο με 2 ευρώ/Mεγαβατώρα για το έτος 2021, ως συμμετοχή και των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας στην εξισορρόπηση του ΕΛΑΠΕ. Από το μέτρο αυτό υπολογίζεται ότι ο ΕΛΑΠΕ θα ενισχυθεί κατά 110 εκατ. ευρώ το επόμενο έτος. Επισημαίνεται ότι η επιβάρυνση και των παραγωγών ΑΠΕ και των προμηθευτών είναι εφάπαξ, ισόποση και έχει επίπτωση μόνο για ένα έτος. Με τη χρέωση αυτή επιβαρύνονται οι προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος και κυρίως η ΔΕΗ. Το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει διαβεβαιώσει ότι η ΔΕΗ θα επωμιστεί το εν λόγω κόστος και δεν θα το μετακυλήσει στους καταναλωτές κάτι το οποίο ωστόσο δεν μπορεί να διασφαλιστεί για τους ιδιώτες παρόχους.
Παράλληλα αποφασίστηκε η επιβολή πράσινου τέλους ύψους 0,03 ευρώ ανά λίτρο στο πετρέλαιο κίνησης (diesel) για την ενίσχυση πράσινων δράσεων που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών ρύπων (στήριξη ανάπτυξης έργων ΑΠΕ, ανάπτυξη ηλεκτροκίνησης, ενεργειακή εξοικονόμηση κλπ.). Το μέτρο αυτό αποτελεί μια μορφή «Ειδικού φόρου άνθρακα» (Special Carbon Tax) που ήδη εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες της ΕΕ και υπολογίζεται ότι θα ενισχύει μόνιμα τις πράσινες δράσεις κατά 100 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Με Υπουργική Απόφαση το ποσό θα κατανέμεται ετησίως ανάλογα με τις ανάγκες. Η ρύθμιση αυτή αναμένεται να έχει επιπτώσεις στους κατόχους επαγγελματικών αυτοκινήτων τα οποία κινούνται στην πλειονότητά τους με πετρέλαιο. Κρίθηκε ωστόσο ότι θα αποτελέσει ένα έμμεσο κίνητρο απόκτησης ηλεκτροκίνητου στόλου παρά το γεγονός ότι το κόστος τους παραμένει ακόμα πολύ υψηλό στη χώρα και η υποδομή δεν επαρκεί για να σηκώσει ένα αντίστοιχο βάρος φόρτισης.
Υπέρ της στήριξης των ΑΠΕ φαίνεται ότι θα λειτουργήσει και το οικονομικό όφελος που προκύπτει από τις διασυνδέσεις των νησιών. Ειδικότερα υιοθετείται μηχανισμός «ισόποσης αυξομείωσης μεταξύ Χρέωσης Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ) και Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ)» που θα επιτευχθεί μέσω της σταδιακής διασύνδεσης των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών με την ηπειρωτική χώρα. Επικριτές του μέτρου κάνουν λόγο για πάγωμα του οφέλους που προκύπτει από τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών στις χρεώσεις των νοικοκυριών και επιχειρήσεων που πληρώνουν για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης, ότι οι καταναλωτές αρχικά πλήττονται και από τις αυξήσεις στα τιμολόγια στο σκέλος των Ρυθμιζόμενων Χρεώσεων κατά την κατασκευή των υποδομών διασύνδεσης, αλλά με αυτή τη ρύθμιση δεν θα ωφελούνται από τα αποτελέσματα αυτής της επένδυσης.
Επιβεβαιώθηκε επίσης η πολυαναμενόμενη στήριξη του ΕΛΑΠΕ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, καθώς ανακοινώθηκε η υποβολή σχετικού αιτήματος για χρηματοδότηση. Στα διαρθρωτικά μέτρα περιλαμβάνεται η επέκταση των διαγωνισμών και στα μικρά φωτοβολταϊκά και σταδιακά (το αργότερο το 2024) η πλήρης ένταξη των μονάδων ΑΠΕ σε καθεστώς αγοράς.
Προς ρύθμιση της αγοράς ΑΠΕ
Σημαντικές παρεμβάσεις προβλέπονται και στην αγορά των ΑΠΕ με στόχο την σταδιακή απελευθέρωσή της και την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων που προκαλεί η φρενήρης ανάπτυξη του κλάδου.
Ειδικότερα, προβλέπεται η επέκταση των διαγωνιστικών διαδικασιών για έργα ΑΠΕ το αργότερο έως το 2024, με διενέργεια έξι κοινών διαγωνισμών για αιολικά και φωτοβολταϊκά, με ποσόστωση ανά τεχνολογία και δημοπρατούμενη ισχύ 350 MW σε καθέναν από αυτούς (2,1GW συνολικά). Παράλληλα μπαίνει «κόφτης» στις στρατηγικές επενδύσεις, στις οποίες συνωστίζονται έργα μεγάλης ισχύος ελληνικών αλλά και πολυεθνικών ομίλων. Στο εξής στο πλαίσιο αυτό θα μπορούν να εντάσσονται επενδυτικές προτάσεις για καινοτόμα έργα ΑΠΕ με ελάχιστο προϋπολογισμό τα 100 εκατ. ευρώ σε συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων, παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου κ.α.
Για τα έργα συμβατικών τεχνολογιών ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά και αιολικά) θα θεωρούνται επιλέξιμα μόνο εφόσον, πέραν του προαναφερθέντος ορίου προϋπολογισμού, θα συνδέονται με κοινό σημείο σύνδεσης στο Σύστημα, αλλά θα εξαιρείται η προτεραιότητα που λαμβάνουν στη δέσμευση ηλεκτρικού χώρου μέσα από το Κίνητρο Ταχείας Αδειοδότησης του άρθρου 13 του νόμου για τις Στρατηγικές Επενδύσεις.
